Daar is feitlik geen artikel van ‘n buitelandse joernalis wat nie prominent die Verwoerdhuis en die granietbeeld van dr Verwoerd vertoon nie. Dikwels met ‘n negatiewe bedoeling om te wys dat “Orania in die verlede leef en die argitek van apartheid vereer en daarmee sy haat en minagting vir die reënboognasie uitdruk” of iets soortgelyks.
Waarom is daar ‘n Verwoerdmuseum in Orania? Is dit ’n stelling teen die “nuwe” Suid-Afrika en ‘n “bewys” dat ons nie vrede maak met die hede nie?
Allermins. Die rede waarom daar ’n Verwoerdhuis in Orania is, is in die eerste plek dat dit ‘n historiese monument is wat bewaar moet word vir die die nageslag en vir diegene wat meer oor dr Verwoerd wil weet. Ongeag of ‘n mens ‘n bewonderaar van dr Verwoerd is of nie, die feit bly staan dat hy seker die persoon was wat Suid-Afrika in die 20ste eeu die meeste gevorm het en wat nie eenvoudig verswyg kan word nie. Al word alle Verwoerdbeelde en alle verwysings na hom deur die ANC-regering verwyder, bly sy handskrif in die vorming van die moderne Suid-Afrika nog altyd bestaan.
Die Verwoerdhuis in Orania was van 1992 tot 2000 die woning van sy weduwee mev Betsie Verwoerd, ‘n merkwaardige persoon in eie reg wie se verbintenis met Orania en die Afrikaner se vryheidstrewe ook nie misken moet word nie. Anders as menige vroue van politici, wat maar net hulle mans se vroue was, het mev Verwoerd ook na haar man se tragiese dood betrokke gebly op allerhande terreine van die Afrikanerkultuur soos die Voortrekkers, SABRA, die Afrikaner-Volkswag en Avstig, om maar enkele voorbeelde te noem. Na haar vreedsame afsterwe in 2000 op 98-jarige ouderdom het haar klein, beskeie maar smaakvolle woning behoue gebly en is die tweede deel van die huis, die opsigterswoning, omskep in ‘n museum wat dr. Verwoerd se nalatenskap uitstal.
Elke gewese eerste minister of president van ‘n land het gewoonlik ‘n museum in sy geboortehuis of die huis waar hy die langste tyd gewoon het. Aangesien dr Verword in Amsterdam, Nederland gebore is en in Suid-Afrika weens sy politieke betrokkenheid veel rondgetrek het en weens die feit dat hy vermoor is ook nie ‘n plek vir sy oudag gehad het nie, is daar geen plek wat hom leun tot ‘n Verwoerdmuseum nie, behalwe sy weduwee se laaste woonplek. Ander eerste ministers of presidente soos Paul Kruger, Jan Smuts, JG Strijdom, JBM Hertzog en ander het almal ‘n huis wat aan hulle herinner en daar word geen ophef van gemaak nie, want dit is historiese figure en hulle word as sodanig behandel. Dat Orania ‘n Verwoerdmuseum het, beteken dus nie dat ons dr Verwoerd se beleid een vir een onderskryf nie, maar ons is ook nie skaam vir die groot rol wat hy gespeel het nie. Hy is net so deel van die Afrikanererfenis soos Andries Pretorius, Paul Kruger, Christiaan de Wet of Koos de la Rey.
Sonder om te veel in te gaan in dr Verwoerd se beleid en sy tyd moet eenvoudig erken word dat hy in sy tyd uiters suksesvol en gewild was onder sy volk en ook deur vele swart mense gerespekteer is. Dit was ‘n tyd van voorspoed en relatiewe vrede en alle volksgroepe het daarby gebaat. Die ANC en ander swart nasionalistiese groepe het destyds nie die meerderheid swart mense verteenwoordig nie en was boonop deurspek met kommuniste wat gestaan het vir ‘n wêreldrevolusie en die vernietiging van ‘n Westerse en geordende samelewing. Eers heelwat later het die ANC meer gematig geword. Om dus die 1960’s te beoordeel na die hand van die huidige siening van menseregte en individualistiese vryhede wat heers sedert die val van die ystergordyn is amper absurd.
Die belangrikste nalatenskap van dr Verwoerd vir Orania is die Oranjerivier-Waterskema met sy damme en kanale, waarsonder hierdie streek nie die oase met die landboumoontlikhede sou wees wat dit is nie. Sonder die waterskema sou ook geen dorp Orania destyds in die 1960’s gestig gewees het nie en sou die tweede stigting in 1991 as volkstaatdorp nie moontlik gewees het nie.
Besoekers aan die Verwoerdhuis is elke keer aangegryp. Ouer mense word herinner aan ‘n era wat hulle as besonder voorspoedig beleef het en die groot skok wat die sluipmoord op dr Verwoerd vir die destydse samelewing was. Jonger mense raak geïnteresseerd om meer te lees oor ‘n persoon en sy tyd waarvan hulle min weet en gewoonlik net enkele trefwoorde buite konteks gehoor het. Vir diegene wat navorsing doen oor die era van Verwoerd is die museum ook ‘n belangrike bron van eerstehandse inligting.
Sebastiaan Biehl is `n navorser by die Orania Beweging.
Dankie Sebastiaan ek het lekker gelees. Ek wonder net wie sit rerig agter sy moord…..Wens iemand wil ‘n goeie boek skryf daaroor.
Hi Anthony.
Ek beveel aan dat jy die boek “Die lang generaal” in die hande kry. Ek dink dit maak nogal ‘n geloofwaardige saak uit vir die moord op Verwoerd.
Gaan eendag daar inloer, hy was n held uit my oogpunt.
As meer BLANKE Suid Afrikaners sy (Verwoerd) se ruggraat en Nasie trots gehad het, sou Suid Afrika nie vandag gelyk het soos dit het nie… Oor die huidige idiootiese, oningeligte sieninge en uitsprake rondom Verwoerd? ‘n Idioot wys die wereld wat is sy “idioot vlak van idiootgeid” deur dit wat hy sê… As so Idioot stilgebly het, sou hy beter “aansien” gehad het. Daar sit beslis meer agter sy moord as wat tekene gegee word.
Baie Dankie vir die artikel, het reeds baie op youtube gekyk na van sy toesprake, hy bly n held.
Dankie. Dis ‘n plesier.
Wat kan mens dink van ‘n volk wat sy grootstes en bestes verguis om die volk se vyande ter wille te wees.
Ek sal dankbaar wees vir H.F. Verwoerd. Gee nie om wat die volgende ou dink en doen nie.
Baie interessant – dankie vir n insiggewende artikel.
Daar bestaan te min werklike, maklik bekombare inligting oor HF Verwoerd. Hy het mos baie gese – en te se gehad – en baie geskryf. Maar wie, indien enigiemand, het dit aangeteken, en waar is dit bekombaar?
Wie wil saamwerk om iets in die rigting aan die gang te kry?
Klaus Klein
klausklein@taalring.com
012-331 4335 / 071-140 5300
Mnr Klein,
hier is heelwat inligting oor dr Verwoerd beskikbaar. Dis by ons argief en navorsingsbiblioteek, hier is ook ‘n Tweedehandse boekhandelaar wat boeke oor dr Verwoerd verkoop. sy toesprake op CD is ook bekombaar.
In 2001 het ‘n biografie van sy seun Willem Verwoerd:”Verwoerd-so onthou ons hom” verskyn wat seker nog by boekwinkels bestel kan word. Tans word daar ook aan ‘n volledige en hedendagse biografie oor dr Verwoerd gewerk.
As u Orania en die Verwoerdmuseum wil besoek, kontak gerus die Orania Beweging by 05302070004.
Dis definitief positief dat daar so ‘n museum is. Hy word al 20 jaar deur die ANC regime en liberale media as boos beskryf. Ongelukkig was hy al dood toe my generasie (laat 60 er jare) gebore is. In die tyd van sy premierskap het SA ongekende groei ekonomies beleef : 7% groeikoers van 1960-66. Werkloosheid was die laagste ooit – onder swartes ook. Lewensstandaarde van swartes het ook verhoog in sy tyd. Iets wat die ANC nie tot vandag toe kon vermag, nie eens met Mandela as President wat so opgehemel word as ikoon nie. Dan wil ek nie eens van misdaad en die honderde duisende mense van alle rasse praat, wat vermoor is die afgelope 20 tot 24 jaar nie. Daar word net gehamer op die “onreg” van Apartheid sonder om die positiewe van sy tyd te meld. Vir my was hy een van die grotes, indien nie grootste naas De la Rey, de Wet en J.B.M. Hertzog wat Afrikaner en Suid-Afrikaanse leiers betref.
Verwoerd was die man met ‘n plan vir ‘n hele klomp swart nasies. Het hy ook ‘n plan vir die afrikaners gehad ?
Anton, dis ‘n onderwerp vir bespieggeling. Hy het op ‘n keer aanduidings gegee dat die oranjerivier en sy ontwikkeling vir die Afrikaner as hartland bedoel was. Omdat hy egter reeds in 1966 dood is, voor die skema eers behoorlik begin het, sal ‘n mens nie weet of hy al iets soos ‘n volkstaat vir Afrikaners (of blankes in die term van die tyd) voorsien het nie.
Bly om te lees van die museum. Dr Verwoerd was die grootse leier wat ons ooit gehad het.Kom ons begin alle ou silwer een rande oopkoop om moontlik as ons eie geldeenheid in Orania en ander groei punte te gebruik.Natuurlik eerste die 1 500 000 1967 Dr Verwoerd silwer een rande. Groete Louw