As ons die meningsvormers van ons tyd, soos dr Piet Croucamp van die Universiteit van Johannesburg moet glo, is tradisie, geloof en kultuur dinge wat ons terughou en wat oorkom moet word deur progressiewe denke, oftewel liberalisme. Hy noem uiterste voorbeelde van die misbruik wat in die naam van tradisie, kultuur en geloof gepleeg word, soos die onderdrukking van vroue in die Moslemwêreld in die naam van geloof. Hy is reg dat nie enige wanpraktyk stilswyend aanvaar of selfs goedgekeur moet word net omdat dit in die naam van kultuur, tradisie en geloof plaasvind nie.

Om egter die drie begrippe te reduseer tot wanpraktyke en om die bevryding van kultuur, godsdiens en tradisie deur middel van liberalisme te bepleit, skiet vêr te kort. ‘n Baie dieper denker as Croucamp is Edmund Burke, wat  in die 18de-eeuse Engeland polities en veral as denker en filosoof aktief was en wie se denke nog vandag geldigheid het. Die mensdom het wel sedertdien tegnologies geweldig ontwikkel, maar sy denkpatrone het deur die eeue breedweg dieselfde gebly. Reeds in die antieke tydperk was daar diegene wat ten alle koste aan ‘n onwerkbare stelsel wou vashou, diegene wat dit radikaal omvêr wou werp en diegene wat wanpraktyke wou afskaf sonder om die baba met die badwater uit te gooi. Laasgenoemde groep is die konserwatiewes en Burke was by uitstek ‘n verteenwoordiger van die denke en houding. Anders as wat algemeen daaronder verstaan word (en deur misplaaste name soos die “Konserwatiewe Party” van weleer versterk word) is konserwatiewes nie per se teen verandering nie en wil nie enige uitgediende stelsel teen alle koste verdedig nie. Konserwatiewes in die tradisie van Burke beroep hulle op die tradisie juis om wanpraktyke en onwerkbare afwykings van ‘n stelsel weer reg te stel. Die stelsel word hervorm om dit te behou, nie om dit af te skaf nie. Radikale (linkses) daarenteen wil die stelsel omverwerp en met iets wat ongetoets is, vervang. Reaksionêre wil ten alle koste aan alles, ook aan wanpraktyke vashou en lok daarmee juis revolusies uit.

Burke bespreek breedvoerig twee tipes “rewolusies” wat in sy tyd, of kort voor sy tyd, plaasgevind het. Die “Glorieryke Revolusie” van 1688 in Brittanje kry die steun van Burke want dit het, na ‘n tydperk van ‘n burgeroorlog, weer die balans tussen koning en parlement herstel. Die burgeroorlog het ontstaan omdat die koning, James II, juis van die oeroue tradisie van balans afgewyk het en homself absolute mag wou toeëien en boonop die katolieke godsdiens in Engeland wou invoer. Die parlement, gesteun deur adelikes, het toe die Nederlandse stadhouder Willem van Oranje gevra om hulle verligte koning te wees en het in ‘n onbloedige revolusie koning James gedwing om te bedank. Willem van Oranje het koning Willem III geword en het die magsbalans weer herstel en saam met die parlement regeer soos wat dit eeue oue Britse praktyk was.

Dieselfde geld vir die Amerikaanse Revolusie (1775-1783).  Volgens Burke, wat begrip vir die Amerikaanse koloniste gehad het, al was hy ‘n lid van die Britse parlement, is inbraak gemaak op die fundamentele regte en vryhede van die koloniste en was hulle opstand ten magsmisbruik deur die Britse regering en veral die koning dus geregverdig. Hulle wou nie ‘n ander bestel hê nie, en ook nie bande met Brittanje verbreek nie, maar wou bloot terugkeer na die vryhede waaraan hulle gewoond was. Die aanvoerder van die koloniste, George Washington, was ‘n konserwatiewe en hoogs gekultiveerde mens en het gewerk vanuit waardes soos verantwoordelikheid en vryheid met geregtigheid. Die hardhandige houding van die Britse regering het egter daartoe gelei dat die koloniste geen ander uitweg gesien het as om in opstand te kom en hulle vry te verklaar. Die Verenigde State wat daaruit gebore is was egter ‘n staat wat die waardes wat konserwatiewes koester juis in beskerming geneem het en die Amerikaanse grondwet is ‘n voorbeeld van die balans van persoonlike vryhede en verantwoordelikhede. Nadat die Amerikaners hulle onafhanklikheid bekom het, het hulle hulle staat van onder af opgebou en bestaande strukture eerbiedig en die Britse tradisie eerbiedig.

Die Franse Revolusie (1789-1792), daarenteen, wou nie net wanpraktyke soos die absolute mag van die koningshuis en die adellikes, en verskriklike armoede aanspreek nie, maar het ‘n radikaal ander bestel sonder enige historiese voorbeeld nagestreef. Die revolusionêre leiers soos Danton en Robespierre was gedryf deur die skepping van ‘n utopiese samelewing wat wegdoen met tradisie en godsdiens en kan as voorlopers van menige, verwoestende kommunistiese revolusies beskou  word. Meer nog, die revolusionêre ywer het nie gestop in Frankryk nie, maar het ‘n streeksoorlog teen die heersende orde in Europa ontketen. Die Glorieryke Revolusie en die Amerikaanse Revolusie was gemik op misbruike in die betrokke lande en het nie die aanspraak gehad om ‘n wêreldrevolusie te ontketen nie.

Tradisie verteenwoordig iets wat ingewortel is in ‘n volk en net soos kultuur en godsdiens ‘n baie lang pad kom. Kultuur verander oor tyd, sekere tradisies sterf uit en ook godsdienstige praktyke bly nie altyd dieselfde nie. Wanpraktyke soos die wat deur dr Croucamp beskryf word moet beveg word. Liberaliste wil egter nie net wanpraktyke beveg nie, maar wil wegdoen met die fondasie daarvan en gebruik wanpraktyke as regverdiging daarvoor. Sodoende maak hulle die deur oop vir diegene wat die stelsel omvêrgooi. ‘n Stelsel sonder die tempering van kultuur, godsdiens en tradisie ontaard feitlik altyd in ‘n orgie van chaos en geweld, omdat dit geen fondasie het nie en die onderste boontoe gekeer word. Ons sien dit in vandag se tyd waar ongeletterde aanhitsers die agenda bepaal en die samelewing in barbarisme verval.

Orania se sukses en vermoë om in vyandige omstandighede te floreer het baie te doen met sy grondslag, naamlik die Christendom met sy waardes en die Afrikanerkultuur en tradisie.

Sebastiaan Biehl is `n navorser by die Orania Beweging.