Selfs toe die land deur boikotte en sanksies bedreig het, het hulle deur toewyding, deursettingsvermoë en ondernemingsgees dié doel grootliks verwesenlik.

Eskom se groei was sedert sy stigting in 1923 die land se ekonomiese groei altyd twee treë voor. Met billike kragpryse kon hulle nywerheidsgroei moontlik maak en steeds self winsgewend bly.

SASOL is in 1950 gestig om petrol en diesel uit steenkool te vervaardig. Die basiese tegnologie was bekend, maar kritici het gesê dit sal nooit winsgewend wees nie. Tyd het anders geleer.

Dié twee ondernemings was so suksesvol vanwee hulle mense. Kundigheid en vaardighede is ontwikkel, sodat skeppende deursettingsvermoë hulle gekenmerk het.

In 1985 is SASOL geprivatiseer, maar Eskom nie. SASOL het op sy mense gebou en wêreldwyd uitgebrei, sodat dit vandag hoogs winsgewend is. Sy aandele is in Johannesburg en New York genoteer.

Eskom was ‘n skouperd van “transformasie” en opgeboude kundigheid is maklik vervang met “mense wat oor die nodige potensiaal beskik”. Vandag is die onderneming onherstelbaar geplunder.

Gaan ons in moedeloosheid mor en kla, of gaan ons met die skeppende deursettingsvermoë reageer, wat ‘n vorige geslag gekenmerk het? Gaan ons die geslag wat ons petrol uit steenkool, kernkrag en selfs ‘n atoombom (as vrede dalk nie werk nie) gegee het, nadoen?

Ons kan. En dit is hoekom ons sê die Noord-Kaap se tyd het aangebreek. Net soos steenkool die hoëveld van Mpumalanga se tyd laat aanbreek het, kan ons sê dit is nou dagbreek in die Noord-Kaap.

Die Noord-Kaap het nie alleenlik oorvloedige sonskyn nie, dit het ook die grondstof waaruit sonpanele (fotovoltaïese panele) gemaak word.

Kom ons maak ‘n vinnige vergelyking: Die Medupi kragsentrale behoort met voltooiing net minder as 5 gigaWatt elektrisiteit te lewer; dit is net meer as 10% van Eskom se totale vermoë.

Medupi is sedert 2007 in aanbou en is nog steeds nie heeltemal voltooi nie. Geprojekteerde koste is sowat R200 biljoen.

Om ‘n aanleg te bou wat 1 gigaWatt se sonpanele kan vervaardig, neem sowat ‘n jaar en kos sowat R75 biljoen; die installasie daarvan drie maande. Panele uit dié aanleg kan Medupi se vermoë binne vyf jaar oortref teen minder as helfte van die koste.

Die son skyn wel net bedags, maar die vinnige ontwikkeling in batterytegnologie speel in ons hand.

Hierdie soort kragopwekking hoef nie in een hand, soos dié van Eskom of SASOL te wees nie. Dit kan oor duisende eienaars van wisselende groottes wat almal aan die netwerk gekoppel is, versprei wees.

Om só ‘n stelsel te verwaarloos, te kaap of te plunder is veel moeiliker as met een groot onderneming.

Natuurlik het ons nie R75 biljoen om mee te begin nie. Maar Eskom dwing huishoudings en besighede om energie-onafhanklik te raak. In die Noord-Kaap gaan elke rand wat op sonkrag spandeer word, meer elektrisiteit oplewer as elders.

Ons vergesig is ‘n Noord-Kaap wat met skoon energie ‘n florerende, skoon ekonomie huisves, vry van onderdrukking en van armoede. Dit is die vergesig wat vandag se aksies rig.

Die Noord-Kaap het die grondstowwe, die ruimte en die sonskyn om ‘n tegnologiegebaseerde ekonomie tot stand te bring. Ons het selfs die mense. Maar het ons mense die wil, die deursettingsvermoë en die ondernemerskap?

Ek hoop so, want ons toekoms hang daarvan af.

Dr. Wynand Boshoff

Our mailing address is:
noordkaap@vfplus.org.za

Want to change how you receive these emails?
You can update your preferences or unsubscribe from this list.